لقاح ابرها و گیاهان توسط باد
لقاح ابرها و گیاهان توسط باد
وَأَرْسَلْنَا الرِّيَاحَ لَوَاقِحَ فَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَسْقَيْنَاكُمُوهُ وَمَا أَنتُمْ لَهُ بِخَازِنِينَ (حجر 22)
و بادها را بارداركننده فرستاديم و از آسمان، آبى نازل كرديم، پس شما را بدان سيراب نموديم، و شما خزانهدار آن نيستيد
در قرآن از باد به عنوان آیتی الهی که برای صاحبان فکر و خرد درس آموز است، یاد شده است.
بیشتر مفسران نیز راجع به نقش باد در آیات مربوطه، مباحثی علمی را مطرح کرده اند. نگاهی به آیات مذکور نشان می دهد که در این آیات ارتباط مستقیمی بین باد و ابر و یا باران بیان گردیده است. (رک: بقره/164، اعراف/47، حجر/22، فرقان/48، نمل/63، روم/46 و 48، فاطر/9، جاثیه/ 5)
البقرة : 164 إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ الْفُلْكِ الَّتي تَجْري فِي الْبَحْرِ بِما يَنْفَعُ النَّاسَ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ ماءٍ فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ بَثَّ فيها مِنْ كُلِّ دابَّةٍ وَ تَصْريفِ الرِّياحِ وَ السَّحابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ
الأعراف : 57 وَ هُوَ الَّذي يُرْسِلُ الرِّياحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ حَتَّى إِذا أَقَلَّتْ سَحاباً ثِقالاً سُقْناهُ لِبَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَنْزَلْنا بِهِ الْماءَ فَأَخْرَجْنا بِهِ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ كَذلِكَ نُخْرِجُ الْمَوْتى لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
الحجر : 22 وَ أَرْسَلْنَا الرِّياحَ لَواقِحَ فَأَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَسْقَيْناكُمُوهُ وَ ما أَنْتُمْ لَهُ بِخازِنينَ
الكهف : 45 وَ اضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشيماً تَذْرُوهُ الرِّياحُ وَ كانَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ مُقْتَدِراً
الفرقان : 48 وَ هُوَ الَّذي أَرْسَلَ الرِّياحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ وَ أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً طَهُوراً
النمل : 63 أَمَّنْ يَهْديكُمْ في ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ مَنْ يُرْسِلُ الرِّياحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ تَعالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ
الروم : 46 وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ يُرْسِلَ الرِّياحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِيُذيقَكُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
الروم : 48 اللَّهُ الَّذي يُرْسِلُ الرِّياحَ فَتُثيرُ سَحاباً فَيَبْسُطُهُ فِي السَّماءِ كَيْفَ يَشاءُ وَ يَجْعَلُهُ كِسَفاً فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ فَإِذا أَصابَ بِهِ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ إِذا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ
فاطر : 9 وَ اللَّهُ الَّذي أَرْسَلَ الرِّياحَ فَتُثيرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلى بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها كَذلِكَ النُّشُورُ
الجاثية : 5 وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْريفِ الرِّياحِ آياتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ
رابطه بین باد و گیاه یا در آیه تصریح نشده و یا بین این دو رابطه ای غیر مستقیم برقرار می باشد. در این آیات تنها در سوره مبارکه حجر به نقش زایایی بادها و بویژه کلمه "لقاح" اشاره شده است. مفسران درباره این کلمه سه دیدگاه متفاوت بیان کرده اند:
مقصود لقاح ابرهاست
مقصود لقاح گیاهان است
مقصود لقاح ابرها و گیاهان است
برخی از صاحب نظران با بیان هر یک از این معانی به عنوان مقصود آیه، ادعا کرده اند که با توجه به اطلاعات دانش امروزی، آیه مذکور با معرفی باد به عنوان وسیله لقاح، پرده از دو راز خلقت برداشته که قبلا بشر از آن آگاهی نداشت و سپس این مطلب را اعجاز علمی قرآن دانسته اند.
برای بررسی صحت این ادعا سؤالات زیر مطرح می گردد:
1-با توجه به معنای لواقح و لازم و متعدی بودن آن، چه معانیی برای آیه متصور است؟
2-آيا مي توان گفت با توجه به اين كه «باد» حاوي گرده ها (سلول جنسي نر) است كه بر كلاله مادگي مي نشيند، باد لاقح است؟
3-آیا می توان لقاح ابرها و گیاهان را تنها دو مصداق دانست و برای باد تأثیرات دیگری را مفروض دانست؟
4-به رغم آشنایی بشر با تلقیح گیاهان از دیر باز، آیا اشاره قرآن به این موضوع می تواند اعجاز باشد؟
5-با توجه به ادامه آیه که می فرماید: "فانزلنا من السماء ماء" آیا احتمال معنای زایا کردن ابرها یا حامل ابر بودن بیشتر است؟
6-با توجه به آیه 48 سوره روم (اللَّهُ الَّذي يُرْسِلُ الرِّياحَ فَتُثيرُ سَحاباً فَيَبْسُطُهُ فِي السَّماءِ كَيْفَ يَشاءُ وَ يَجْعَلُهُ كِسَفاً فَتَرَى الْوَدْقَ
يَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ فَإِذا أَصابَ بِهِ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ إِذا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ) و9 فاطر(9 وَ اللَّهُ الَّذي أَرْسَلَ الرِّياحَ فَتُثيرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلى بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها كَذلِكَ النُّشُورُ)، آیا بین "لواقح" و "تثیر سحابا" ارتباطی وجود دارد؟
در مورد بارور شدن گیاهان از نظر علمی می توان گفت که دانه‌های گرده گل برخي گیاهان در هوا پخش شده، به وسیله باد حمل می‌شوند. اما در این حال بیشتر دانه‌های گرده هدر می‌روند. گرده¬افشانی به وسیله باد بیشتر در گیاهانی صورت می‌گیرد که دارای گل¬های نر و ماده هستند و این گل¬ها روی درختان جداگانه قرار دارند. در این قبیل گل¬ها، پرچم¬ها که اغلب خارج از گل قرار دارند به وسیله باد تکانده شده، دانه‌های گرده خود را آزاد می‌سازند. دانه‌های گرده این گل¬ها بسیار فراوان بوده، صاف و سبک‌اند و مسافت¬های طولانی را همراه باد طی می‌کنند. کلاله‌ها اغلب دارای انشعابات پر مانند بوده و خارج از گل قرار می‌گیرند این وضعیت شانس کلاله را برای به دام انداختن دانه‌های گرده که به وسیله باد حمل می‌شوند را افزایش می‌دهد.حال سؤال این است:
7-باد در چند درصد از گياهان عامل بارور كننده است؟ آيا مي توان گفت مهمترين عامل در بارورسازي گياهان باد است؟
8-آيا هر نوع بادي را مي توان بارور كننده دانست؟ منظور اين است كه سرعت و شدت باد در ميزان باروركنندگي مؤثر است يا خير؟
